آموزش تهیه گزارش مالی با استاندارد بین‌المللی IFRS برای شرکت‌های کوچک

در دنیای تجارت جهانی امروز، شرکت‌ها به یک زبان مشترک برای صحبت در مورد عملکرد مالی خود نیاز دارند. این زبان مشترک، استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) است که در بیش از ۱۴۰ کشور جهان به عنوان مبنای تهیه صورت‌های مالی پذیرفته شده است. شاید این سوال برای یک کسب‌وکار کوچک در ایران پیش بیاید که چرا باید با این استانداردها آشنا شود؟ پاسخ روشن است: جذب سرمایه‌گذار خارجی، ایجاد مشارکت‌های بین‌المللی، دریافت اعتبارات بانکی و یا حتی صرفاً پیاده‌سازی بهترین شیوه‌های جهانی برای مدیریت مالی، همگی نیازمند گزارشگری شفاف و قابل مقایسه است. خوشبختانه، یک نسخه ساده‌شده به نام IFRS برای واحدهای تجاری کوچک و متوسط (SMEs) وجود دارد که این مسیر را هموار می‌کند. این مقاله، راهنمای شما برای درک اصول و اجزای کلیدی گزارشگری مالی بر اساس این استاندارد جهانی است.

بخش اول: IFRS برای SMEها چیست و برای چه شرکت‌هایی مناسب است؟

استاندارد IFRS برای SMEها یک مجموعه کامل و مستقل از اصول حسابداری است که از نسخه کامل IFRS استخراج و ساده‌سازی شده است. در این نسخه، مباحثی که عموماً به شرکت‌های کوچک مربوط نمی‌شوند (مانند سود هر سهم یا گزارشگری قسمت‌ها) حذف شده و بسیاری از اصول پیچیده، ساده‌تر شده‌اند.

بخش دوم: اجزای یک مجموعه کامل صورت‌های مالی طبق IFRS

یک گزارش مالی کامل بر اساس استاندارد IFRS برای SMEها باید حداقل شامل پنج بخش زیر باشد:

1. صورت وضعیت مالی (ترازنامه): یک تصویر لحظه‌ای از دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت در یک تاریخ مشخص. طبق IFRS، دارایی‌ها و بدهی‌ها باید به دو دسته جاری (که انتظار می‌رود ظرف یک سال به وجه نقد تبدیل یا تسویه شوند) و غیرجاری طبقه‌بندی شوند.
2. صورت سود و زیان جامع: این گزارش عملکرد مالی شرکت را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد. این بخش شامل صورت سود و زیان (که درآمدها، هزینه‌ها و سود یا زیان خالص را نشان می‌دهد) و همچنین سایر اقلام سود و زیان جامع (مانند تفاوت‌های تسعیر ارز) می‌باشد.
3. صورت تغییرات در حقوق مالکانه: این گزارش، تغییرات در حساب‌های حقوق صاحبان سهام (مانند سرمایه و سود انباشته) را از ابتدای دوره تا انتهای دوره نشان می‌دهد. سود یا زیان دوره، افزایش سرمایه و سود سهام پرداختی از اقلام اصلی این صورت‌حساب هستند.
4. صورت جریان وجوه نقد: این گزارش نشان می‌دهد که چگونه نقدینگی شرکت در طول دوره از طریق فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی افزایش یا کاهش یافته است.
5. یادداشت‌های توضیحی همراه صورت‌های مالی: این بخش، جزء لاینفک صورت‌های مالی است. یادداشت‌ها، جزئیات بیشتری در مورد اقلام ارائه شده در صورت‌های مالی (مانند جزئیات دارایی‌های ثابت یا بدهی‌ها) و رویه‌های حسابداری استفاده شده توسط شرکت را افشا می‌کنند.

بخش سوم: تفاوت کلیدی در اصول؛ بهای تمام شده در مقابل ارزش منصفانه

یکی از تفاوت‌های مهم IFRS با برخی استانداردهای سنتی، تأکید بیشتر بر استفاده از «ارزش منصفانه» (Fair Value) است. در روش سنتی «بهای تمام شده تاریخی»، یک دارایی (مانند یک ساختمان) به همان قیمتی که خریداری شده در دفاتر باقی می‌ماند. اما طبق IFRS، برخی از دارایی‌ها (مانند سرمایه‌گذاری‌های العقارية) باید به صورت دوره‌ای به ارزش روز بازار (ارزش منصفانه) تجدید ارزیابی شوند و تفاوت حاصل از این ارزیابی در صورت‌های مالی منعکس گردد. این رویکرد، تصویر واقعی‌تر و به‌روزتری از ارزش دارایی‌های شرکت ارائه می‌دهد.